Corona Virüsü ve Haksız Fiyat Artışları

Bu yazımızda dünya gündemine bomba gibi düşen ve hızla yayılan Corona virüsünün insanlara hastalık olarak bulaşma durumunun yanında bazı kötü niyetli kişilere de sattıkları ürünlerin fiyatlarında fırsatçılık yapma olarak bulaşması konusu üzerinde duracağız.

Fiyat, tüketiciye satışa sunulan bir mal veya hizmetin tüm vergiler dâhil peşin değeri anlamına gelmektedir. Bu değerin içinde mal veya hizmet için katlanılan maliyet unsurları ile kazanç sağlamak amacıyla bulunan kar unsuru da yer almaktadır. Bu iki parametrenin bir araya gelmesiyle fiyatı belirlenen ürün ya da hizmet biz tüketicilere sunularak tercih edilerek satın alınması beklenmektedir.

Haksız Fiyat Artışı

Fiyat oluşumunun belirttiğimiz şekilde basit bir denkleme sahip olmasına karşın uygulamada fiyat oluşumu bu basitlikten sıyrılarak tüm kamuoyunu rahatsız edecek biçimde artış yönünde inanılmaz seviyelere çekilmektedir. Bu yükselen fiyat trendi ise yazımızın girişinde bahsettiğimiz olağanüstü durumlarda daha sık ve daha yoğun bir biçimde karşımıza çıkmaktadır.

Evet değerli tüketiciler, Çin’den yayılmaya başlayan ölümcül bir virüsün şu an tüm dünyada neden olduğu olumsuz etkilerine şahitlik ediyoruz ve etmeye de devam edeceğiz gibi görünüyor. İnsan sağlığı üzerinde gösterdiği olumsuz sonuçlar zaten yeterince konuşuldu. Yazımızın konusunu bu olumsuzlukların birinden olan haksız fiyat artışı ise oluşturmaktadır.

Haksız fiyat artışı, girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi fiyat değişimlerinden etkilenmemesine rağmen bu durumlardan etkileniyormuş gibi hareket ederek tüketiciye sunulan mal veya hizmetin satış fiyatında haklı bir gerekçe olmaksızın artış yapmak anlamına gelmektedir. Bu fiyat artışlarının aynı zamanda haksız ticari uygulama kapsamında olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. 

Bir ticari uygulamanın; mesleki özenin gereklerine uymaması ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozması veya önemli ölçüde bozma ihtimalinin olması durumunda haksız olduğu kabul edilir. 

Virüsün ülkemizde de kendisini göstermesinden itibaren bazı kötü niyetli satıcılara gün yüzü görünmüş oldu. Maliyet ya da döviz kuru ile hiçbir ilgisi olmayan ürün grupları için fahiş seviyede fiyatlar belirlenerek tüketicilere yönelik olarak satışa sunuma başlanılmıştır. Özellikle resmi makamlarca bulaşıcı niteliğe sahip virüsten korunmak için vücut hijyeni ve temizliğinin sağlanması konusunun çok önemli olduğu hususu üzerinde durulunca, hijyenik, sağlık ürün türleri ile tıbbi ekipman ürünlerinden olan maske, dezenfektan, kolonya gibi ürünlerin fiyatları bir gecede rekor düzeyde artışlar gösterdi. Bu fiyat farkının tüketicilerde yarattığı rahatsızlık sosyal medya kanalları aracılığıyla görsel ispatlarla dile getirilerek bu satışları yapan satıcılara ya da yapılmasını sağlayan platformlara çığ gibi tepkiler geldi ve halen de gelmeye devam ediyor. Bu fırsatçılara karşı ilgili kurumların harekete geçmesi talepleri yüksek sesle dile getirildi.

Koronavirüs nedeniyle gelen olağanüstü hal, satış fiyatlarına da fırsatçılık olarak yansıyınca tüketiciler tarafından ''Fiyat artışı şikayeti nereye yapılır? Fiyat şikayeti nereye yapılır? Maske şikayeti nereye yapılır? Haksız kazanç nereye şikayet edilir?'' gibi sorular peş peşe gelmeye başladı.

Şikayet Yöntemleri

Peki, biz tüketiciler olarak bu haksız durum ile karşılaşınca neler yapabiliriz, onun üzerinde duralım.

Ticaret Bakanlığı tarafından haksız fiyat artışı şikayet sistemi uygulamaya konmuştur. Bu haksız kazanç şikayet uygulaması yani ‘’Haksız Fiyat Artışı’’ mobil uygulaması ile fiyatlarında haksız artış olduğu düşünülen ürünler HFA bildirimi kapsamında Bakanlığa bildirilerek gerekli denetim ve incelemelerin yapılması sağlanabilecektir. Tüketiciler bu uygulamaya cep telefonları, tabletleri üzerinden sanal alışveriş mağazalarından ücretsiz olarak sahip olabilmektedirler.

Yine Ticaret Bakanlığının tüketicilere şikâyetlerini ya da merak ettikleri konuda bilgilendirici açıklamalar yapmak amacıyla tahsis ettikleri ALO 175 numarası da başvurulabilecek bir diğer yoldur.

Tüketicilere, aşırı fiyat artışı yapan fırsatçı firmaların Alo 174 Haksız Fiyat Artışı Şikayet Hattına bildirebilme veya ürün etiketini çekip Ticaret Bakanlığı'nın WhatsApp ihbar hattı olan 0501 174 01 74 numaralı hatta mesaj olarak gönderme olanağı verilmiştir.

Bu yöntemlere ek olarak, tüketiciler bulundukları şehirlerdeki Ticaret İl Müdürlüklerinden de merak ettikleri hususlarda bilgi alabilir ve tespit etmiş oldukları haksız işlemlere karşı şikâyette de bulunabileceklerdir.

Yine Hazine ve Maliye Bakanlığının haksız fiyat artışı ile stokçuluk yapanların ihbar edilmesi için oluşturulan 0552 189 01 89 numaralı Whatsapp İhbar Hattı da şikayet yöntemlerinden bir diğeridir.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) kanalı da yapılacak başvurular sonrasında ilgili kurumları hareket geçirebilecek bir diğer pratik yöntemlerden biri olarak belirtilmektedir.

Sağlıcakla kalın...