Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Haller

Cayma hakkının varlığı ve kullanılmasının önemi kadar bu hakkın tanınmadığı ve haliyle kullanılamayacağı özel durumları bilmek de aynı öneme sahiptir.

İnternet Alışverişinden Cayma Hakkının Geçerli Olmadığı Ürünler Var Mı? Hangi Durumlarda Cayma Hakkı Kullanılmaz? gibi sorular internet üzerinden alışveriş yapan her kullanıcının aklından bir defa geçmiştir.

Bu yazımızda internet üzerinden yapılan alışverişlerden koşulsuz vazgeçmemizi sağlayan cayma hakkı mekanizmasının istisnalarına yani ''cayma hakkı kullanılamayacak ürünler'' hususunda açıklama ve örnekler yer vermeye çalışarak bilgi ile tüketme hedefi doğrultusunda ilerleme kaydetmeye devam edeceğiz.

 

Cayma Hakkının İstisnaları

 

Cayma hakkının bir takım istisnaları bulunmakta değerli arkadaşlar. Yani yasal düzenlemede cayma hakkının her ne kadar ‘’herhangi bir gerekçe ve koşul göstermeden’’ kullanılacağı belirtilse de takip eden madde içeriklerinde istisnai durumlar olduğu da belirtilerek tüketicilere uyarılarda bulunulmuştur.

Cayma hakkının istisnaları nelerdir? Cayma Hakkı Kullanılamayacak Ürünler Neleri kapsar?

Yönetmelikte verilen sırasına göre açıklamaya başlıyoruz.

a) Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

Aslında gayet açıklayıcı şekilde düzenlenmiş bir istisna. Altın, bilezik, mücevher vb. gibi ürünler finansal piyasa ürünleridir ve bahsi geçen piyasadaki hareketlilik bu ürünlerin fiyatlarının her an değişmesine; yükselip düşmelerine neden olmaktadır. İşte bu ve benzeri ürünleri internet üzerinden aldığımız takdirde satıcının cayma hakkınız bulunmamaktadır açıklamasına hazır olmamız gerekmektedir. 

b) Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.

İstekler ve kişisel ihtiyaçlar. Düşünelim. Romantik bir karaktere sahipsiniz ve partnerinizi etkilemek sizin için çok önemli. Ve bu nedenle de bir partnerize bir de kendinize olacak şekilde üzerinde resimleriniz olan bir kupa bardak seti sipariş ettiniz. Ürün size ulaştı. 

Bir heyecanla sevdiğiniz kişiye hediye etmek için yola çıktınız. Sevgiliniz hediyeyi gördü ve beklediğiniz beğeni tepkisini göstermedi. Haliyle modunuz düştü. Partnerinize ‘’sen bunu beğenmedin ve iade edip daha başka bir şey sipariş edeyim.’’ diyebilirsiniz. Satıcı adına yanıtı ben vereyim. İade hakkınız bulunmamaktadır. Çünkü bu ürün sizin özel istek ve ihtiyaçlarına doğrultusunda hazırlandı. Bu örneği giyim, ebatları ve rengi verilmiş dekor ürünü şeklinde çoğaltabiliriz.

c) Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.

Artık internet üzerinden çok kolay bir şekilde gıda ürünleri de sipariş edilebiliyor. Bu açıdan interneti sanal bir market olarak nitelendirmek yanlış olmayacaktır. Bu sanal marketten aldığımız ve cayma süresi olan 14 gün içerisinde hatta 14.güne kadar durması dahi bozulmasına etki edecek ürünler ile (mesela kapalı ambalaj bir yufka, ekmek vb.) son kullanma tarihi geçecek ürünler alındıktan sonra cayma hakkı kapsamında iade edilemiyor.

ç) Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.

Bu durumda ürün bir ambalaj, paket gibi koruyucu bir unsur içinde olursa ve bir niteliği itibariyle sağlık ve hijyenik ürün gurubuna dahil olursa cayma hakkı kapsamında iadesi mümkün olmayacaktır. 

Örneğin bir sağlık ürünü olan ağrı kesici bandaj ürünü koruyucu ambalajından çıkarıldıktan sonra iade edilmek istendiğinde satıcının yukarıda belirtilen gerekçeyi sunarak olumsuz yanıt verme hakkı bulunmaktadır. Yine çok beğenerek aldığınız bir kulaklığı ambalajından çıkarıp denediğinizde kulak ile temas eden ürün hijyenik açıdan tekrar satışa uygun olamayacağı için iade kapsamında değerlendirilemeyecektir. Tekrar satışa sunulabilecek durumda olan ürünler için cayma hakkı kullanılabileceğini düşünüyoruz. 

d) Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.

Ürün size geldi ve kullandınız. Ama beklediğiniz etkiyi göstermedi. İade edebilecek misiniz? Buradaki husus ürünün başka bir ürünle karışması ve ayrıştırılmasının mümkün olmaması. 

Misal bir hobi olarak toprakla haşır neşir olmayı seviyorsunuz. Gerçekten iyi bir negatif elektrik alıcı. Elinizdeki toprak için gübreye ihtiyaç duydunuz. Bu ihtiyacınızı internetten sipariş ederek giderdiniz. Ancak gelen ürün toprak verimi anlamında vaat edilen sürede etki göstermedi. O gübreyi topraktan ayırmak çok güç hatta imkânsız olacağı için iade hakkının olmadığını söyleyebiliriz.

e) Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.

İnternet ve teknolojik ürünlerin bilgi edinmedeki ağırlıkları günden güne artıyor. Bu ağırlığa yeni öğretim teknikleri de ilave olunca karşımıza fiziksel olmayan yani dijital içerikte bir sürü kitap, yayın, roman vb. gibi kaynaklar çıkıyor.

Bizler de bu tipteki ürünleri sipariş edip aldığımızda ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açıldığı takdirde maalesef iade hakkımız bulunmamaktadır.

f) Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.

Abone olmayıp sadece o an ihtiyaç duyduğunuz için mesela bir ödeve hazırlık için ya da istediğiniz için çok popüler bir derginin sayısını aldınız. Ancak gelen dergi içeriği sizi sarmadı. E, 14 günlük de cayma süresi var. İade etsem çok iyi olmaz mı? gibi düşüncelere kapılanlar olabilir.

Bu düşüncelere hiç kapılmayın zira sonuç alamazsınız. Nedenine gelirsek, bu durum tıpkı büfede rafta duran gazetenin tüm sayfalarını hatmedip sonra hiç bişi olmamış gibi yerine koymaya benziyor aslında. Bu davranış ne kadar yanlış ve etik dışı ise yukarıda değindiğimiz düşünce de bir o kadar yanlış ve etik dışı. İlaveten süreli yayınlar belli bir dönemi (haftalık, aylık vb.) kapsadığı için iadesinde ürünün satıcının elinde kalması çok yüksek bir ihtimal. Sonuç olarak bu kapsamda iade hakkı bulunmamaktadır.

g) Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.

İçinde birçok hususu barındıran bir düzenleme değil mi? Ama çok kısa tutarak anlaşılır olmasını sağlayalım.

Siz satıcıyla yine internet veya telefon üzerinden iletişime geçerek boş vaktinizi değerlendirmek amacıyla yukarıda sayılan hususlar için şu tarihte şu hizmeti almak istiyorum diyerek anlaşma sağlıyorsunuz. Satıcı da bu anlaşmaya istinaden çeşitli konularda (personel, ulaşım, gıda alımı vb.) harcamalar yaparak belirlenen tarihte size vaat ettiği hizmeti verebilmek için hazırlıklara başlıyor. İşte bu tip sözleşmelerde tüketicinin iade hakkı bulunmamaktadır. Bu örneği cemiyet, etkinlik vb. şeklinde çoğaltabiliriz.

ğ) Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler.

Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen (veri, dosya indirme veya sanal danışmanlık hizmeti vb.) ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin, kopya ile çoğaltma şüphesine dayanılarak iade hakkı tanınmamıştır.

h) Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

Burada bahsedilen bir ürün değil, bir hizmet alımıdır. Elektronik ortamda veya telefon görüşmesi yoluyla kurulacak olan sözleşmelerde tüketicinin verdiği ‘’Evet, onaylıyorum.’’ bildirimi ile hizmet o an aktif olarak hizmet sunumuna başlanmaktadır. Bu tip hizmet sunumu daha çok GSM operatörleri ile yaptığımız telefon görüşmelerinde gerçekleşmektedir. Müşteri temsilcisi sizi bilgi yağmuruna tutarak kafanızı karıştırır ve siz de illallah edip ‘’tamam, onaylıyorum.’’ dersiniz. 

İşte mesafeli olarak kurulan bu sözleşmelerde cayma hakkı tanınmamıştır. Burada aklınıza şu gelebilir. E bu GSM operatörü ile ben abonelik sözleşmesi yaptım. Kanunen bu aboneliği sonlandırma hakkım var. Evet, bu bir abonelik sözleşmesi ve sizin bunu sonlandırma hakkınız var. Burada dikkat edilmesi gereken husus o durumda bunun cayma hakkı değil fesih hakkı olduğudur.

Yukarıda açıklamaya çalıştığımız ''cayma hakkının geçerli olmadığı durumların'' hiç biri ile bağlı kalmama olanağı da bulunmaktadır. Bu olanak da satıcı ile tüm bu hususların aksini kararlaştırma ile mümkün olmaktadır. Yani karşılıklı anlaşma sağlayarak bu cayma hakkı istisnalarını devre dışı bırakabilirsiniz.

Yazımızı sonuçlandırmak istersek, internet veya telefon görüşmesi üzerinden yapılan alışverişlerde hangi tip ürün veya hizmetlerin cayma hakkı kapsamı dışında olduğunu bilerek alışveriş yaptığımız takdirde kendimizi daha iyi hissetmemiz kaçınılmaz olacaktır.

Bir sonraki yazımızda ise, internet alışverişleri ve dolandırıcılık konusu üzerinde durarak dikkat edilmesi gereken hususları siz değerleri tüketicilere aktarmaya devam ederek bilgi ile tüketme amacımızı sağlamaya devam edeceğiz.