 |
| Sipariş Edilmeyen Ürünün Gönderilmesi |
Sipariş edilmeyen malı teslim alan tüketici ne yapmalıdır? Sipariş edilmeyen mal ve hizmetler tüketici hakları açısından ne içerir? Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi veya sipariş edilmeyen ürünün gönderilmesi durumunda hangi esaslar geçerlidir? gibi sorular son zamanlarda cevabı sık arananlar arasındadır.
Zamanın hızlıca akıp gittiği ve günden güne tükendiği bir gerçek. Bizler için çok değerli olan bu zaman olgusunu verimli kullanmak amacıyla uzun süreler ayırarak gerçekleştirmeyi şart olarak görmediğimiz işlerle tüketmek istemiyoruz. Bu nedenle günlük hayatımızda süre harcama açısından önemli yer tutan birçok iş ve işlemleri artık şahsen yapmamanın yollarını arayarak kendimize daha çok zaman ayırma çabasına giriyoruz.
Bu çabanın bir yansıması olarak tüketici sıfatıyla yaptığımız alışverişleri de mağazaya gitmeden kısa sürede halletmenin yöntemleri üzerine kafa yoruyoruz. Bu yöntemlerin en bilineni ve uygulanmasında en çok rağbet göreni gıda, elektronik, beyaz eşya, giyim gibi ürünler satan mağaza ve marketlerin sanal platformları aracılığıyla yapılan alışverişler.
Gerçekten de hızlı bir şekilde durmadan gelişen teknolojinin internet dünyasının kolaylığı ve cazibesi ile buluşması, tüketicilere yönelik satış yapan firmaları da harekete geçirerek ‘’overlok makinesi ayağınıza geldi.’’ felsefesinin daha modern, pratik ve etkili bir biçimde geliştirilmesi düşüncesine ağırlık vermelerine neden olmuştur.
Firmaların bu yönelimi sayesinde artık mağazalara gitmeden tüketiciler envai çeşit olan ürün veya hizmetleri evlerinde, iş yerlerinde, seyahat esnasında kısacası alışveriş yapmaya karar verdikleri o an bulundukları her yerde birkaç kolay ‘’tık’’ işleminden sonra satın alma kolaylığı ile tanışmışlardır. Tüketiciler de firmaların bu yenilikçi hamlesine tepkisiz kalmayarak gösterdikleri ve her geçen artan yoğun ilgileri ile karşılık vermiştir.
Yıl 2022… An itibariyle alışverişe dair ihtiyaç duyduğumuz ne kadar ürün veya hizmet varsa elimizin altında bulunan akıllı telefon, tablet ve bilgisayar ile yukarıda belirttiğimiz birkaç ''tık'' işlemiyle bu ürünlere kolayca sahip olabiliyoruz. Yukarıda belirttiğim gibi zamanın bu kadar değerli olduğu ve gereksiz işlere harcanmaması isteği bu sanal alışveriş alışkanlığını daha da artırarak devasa bir sektör haline getirdi. Sağladığı kolaylıkların yanında mağazadaki fiyatlardan hesaplı ve kampanyalı şekilde satışa sunulması da gördüğü ilginin bir başka nedeni. Bu da bir gerçek.
İçinde bulunduğumuz dönemin kısa bir özeti olan yukarıdaki açıklamalardan sonra yazımızın odak noktası olan konuya gelin hep birlikte geçelim.
Kolay alışverişe duyulan yoğun ilgi biz tüketicilere büyük bir konfor sağladığı gibi kimi zaman yaşattığı sorunlar ile de sinir katsayımızı yükseltiyor. Bu sorunlardan biri olan çok da karşılaşmadığımız ancak karşılaşma ihtimalimizin her zaman olabileceği çeşitlerinden biri de sipariş edilmeyen bir mal veya hizmetin tarafımıza sunulması.
Sipariş edilemeyen ürün veya hizmet konusunda internet alışverişlerine eğilmemizin nedeni ise sanal dünyanın bu tür hatalı durumlara çok elverişli bir ekosistem olması. Zira firmalar sizin isim, adres bilgilerinizi veri tabanlarında kayıt altına alarak sonraki alışverişlerinizde daha rahat işlem yapmanıza olanak sağlıyor. Ve bu kayıtlı bilgiler yoğun sipariş dönemlerinde (Efsane Cuma, Büyük Şubat vb.) karışarak belirttiğimiz duruma yani sipariş edilmeyen ürün sorununa zemin hazırlıyor.
Düşünelim.
Sabah evden işe veya okula gitmek için çıkmaya hazırız. Kapıyı açıyoruz ve komşumuzdan önce karşımızda adımıza gönderilmiş bir kargo kolisi bize ''merhaba'' diyor. Ama düşünüyorsunuz ve böyle bir sipariş vermediğinizi fark ediyorsunuz.
Peki, bu koli nereden çıktı?
Hemen kargo firması ile iletişime geçerek sorunu çözmeyi denemek ilk yaptığımız. Yanlış bir yöntem de değil elbette. Ama buradan bir sonuç alamayınca acaba başım ağrır mı ya da böyle bir durumda sahip olduğum hak var mıdır diyerek en basit haliyle internette ''tüketici hukuku sipariş edilmeyen mallar'' yazarak pratik bilgilere erişmeye çabalıyoruz. Ve bu çabanın bir sonucu olarak da sitemizde soluğu alıyorsunuz..:)
Başka bir senaryoya göre de yapılan internet alışverişi sonrasında alıcıya sipariş edilmemiş malların gönderilmesi mağduriyetlere yol açıyor. Tüketiciler internetten aldıkları ürünlerin dışında başka ürünlerin de kendilerine geldiğini görünce ne yapacakları üzerine kafa yoruyor, araştırmalara girişiyor. Örneğin 1 adet siyah gömlek siparişi veren tüketiciye teslim esnasında gömleğin yanında ayakkabı da teslim edilebiliyor.
Sanal âlemde yapılan alışverişlerin sağladığı konforun yanında neden olduğu sıkıntılara da ufak bir dikkat çekmiştik. İşte bu kolay alışveriş imkânı, git gide yoğunlaşan alışveriş çılgınlığı ile birleşince ortaya kontrolü güç bir durum çıkartıyor.
Ülkemizde, 2019 yılında yayınlanan verilere göre internetten alışveriş yapan kişi sayısının 39,3 milyona, harcama miktarının ise yıllık 11,5 milyar ABD Doları’na ulaştığı saptanmış durumda. Ülke nüfusunun yarısı. Muazzam bir rakam değil mi? Bu sayılar her geçen gün artıyor. Hal böyle iken bir sabah kapınızı açtığınızda karşınızda beklemediğiniz bir koli görmek gayet mümkün görünüyor.
Sipariş Edilmeyen Ürün Durumu Neden Gerçekleşir?
Peki, firmaların yaşadığı bu zorluklar sonrası ortaya çıkan kapıdaki beklenmedik ürün sürprizinin biz tüketicilere yaşattığı zorluklar ne olacak? Ya da bu durumun bizler için bir zorluğu, zararı var mıdır?
Sipariş Edilmeyen Malı Teslim Alan Tüketici Sorumluluk Taşır Mı?
6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ''Sipariş edilmeyen mal veya hizmetler'' başlıklı 7 nci maddesinde bahsettiğimiz bu konu düzenleme alanı bulmuştur.
Bahsi geçen maddeye göre, sipariş edilmeyen malların gönderilmesi ya da hizmetlerin sunulması durumunda, tüketiciye karşı herhangi bir hak ileri sürülemez.
Bu hüküm emredici bir şekilde düzenlenerek tüketicinin mağduriyet yaşamasının engellenmesi amaçlanmıştır. Bu gibi durumlarda tüketicinin sessiz kalmış olması hatta bu ürün veya hizmeti kullanmış olması da bir sözleşme kurulmasına yönelik kabul beyanı sayılamayacaktır. Ayrıca böyle beklenmedik bir ürün ile karşılaşan tüketici bu ürünü muhafaza etmek ya da ilgili firmaya geri göndermek ile de bağlı değildir.
Eğer firma, ısrarla bu ürün veya hizmeti tüketici sipariş etti; o yüzden gönderim yaptık diyorsa bu sipariş iddiasını kesin şekilde ispat etmesi gerekiyor.
Ancak Kanundaki bu maddenin gerekçesi çok önemli bir ayrıntıya dikkat çekerek tüketicinin sorumlu olduğu istisnai durumu bize gösteriyor:
Başkası adına gönderilen bir mal veya hizmetin hata ile tüketicinin kendisine teslim edilmesi halinde tüketicinin sorumluluğu ortadan kalkmamaktadır. Yani söz konusu siparişin tüketici adına düzenmiş olması durumunda tüketicinin sorumluluğu bulunmayacaktır. Tüketicinin kendisine gelen ürünün başkası adına olduğunu bildirmesinde kendisini sorumluluktan kurtarması için önem arz etmektedir.
Aynı içerikteki başka bir düzenlemeye de Borçlar Kanununda yer verilmiştir.
Borçlar Kanununda yer alan düzenlemeye bakacak olursak ‘’Ismarlanmayan şeyin gönderilmesi’’ başlıklı 7 nci maddede ‘’Ismarlanmamış bir şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz. Bu şeyi alan kişi, onu geri göndermek veya saklamakla yükümlü değildir.’’ düzenlemesine yer vererek 6502 Sayılı tüketicinin korunması hakkında kanun ile benzer içeriğe sahip olduğu görülmektedir.
6502 sayılı Kanun, Borçlar Kanununda daha kapsamlı bir güvence sağlamaktadır. Öyle ki yukarıda da belirttiğimiz gibi ürün ile ilgili sessiz kalmak dahası kullanmak bile sözleşme kurulması için kabul beyanı olarak sayılmamaktadır. Kanun amacına uygun şekilde bir düzenleme yapılma amacı güdüldüğü söylenebilir.
Sonuç olarak, biz tüketiciler bir gün karşımızda sipariş etmediğimiz bir ürün veya hizmet ile karşılaşırsak hiç panik yapmadan, dert etmeden yasaların sağlamış olduğu korumadan faydalanarak zarar görmeden bu süreci atlatabiliriz.
