Coğrafi İşaretli Ürünler Nelerdir?

Tüketiciler olarak her gün birbirinden çeşitli ürün gruplarında tüketimler gerçekleştirerek hayatımızı idame ettirmeye çalışıyoruz. Bu nedenle tüketmeden bir yaşam düşünülemez. Önemli olan bu tüketimi bilinçli bir şekilde gerçekleştirebilme başarısını gösterebilmektir. 

Bu başarının da anahtarı olan bilinçli tüketim olgusunu farklı bir konu üzerinden ele alıyoruz.

Örneğin yemekten çok keyif aldığımız bir ürünün geçmişini, yöresini, içinde barındırdığı özleri biliyor olmak verdiği yeme hazzının yanında bizlere daha iyi hissettirmez mi? 

Elbette hissettirir. 

İşte tam da bunu sağlamak için bir sistem hayata geçirilmiş durumda. Bu sistemin adı ‘’Coğrafi İşaret’’ olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hemen konumuzun içeriğine geçelim.

Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Ürünün sahip olduğu niteliklere göre bu işaret değişkenlik göstermektedir. Görselde yer alan amblemler kullanımda olan işaretleri göstermektedir.

Coğrafi İşaret Nedir?
Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi İşaret Neyi Sağlar? Neye Yarar?

Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır. 

Coğrafi işaret neleri kapsamaktadır?

Coğrafi işaret terimi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34 üncü maddesinde kendisine tanım alanı bulmuştur. Bu tanıma göre ‘’Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işaret.’’ coğrafi işaret statüsündedir.

Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir. Coğrafi işaretler, aşağıda belirtilen özelliklerine göre menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir: 

a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır. Bu tanımda dikkat edilirse ürünler sahip oldukları tüm veya esas özelliklerine göre değerlendirilmektedir. Bu kapsamda tescil edilen coğrafi işaretlerin kaynaklandıkları yöre ile bağları oldukça kuvvetlidir. 

b) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir. Bu tanımda ise ürünler sahip oldukları belirgin bir niteliği üzerinden değerlendirme alınmaktadır. Hammaddesi veya üretim, işleme aşamalarından herhangi birinin yöresinde gerçekleştiği ürün mahreç işareti olarak tescillendiği durumlarda diğer üretim ve işleme aşamaları yöresi dışında da gerçekleştirilebilir.

Bu genel kuralların yanında istisna oluşturan durumlarda mevcuttur. Buna göre coğrafi bir yer adı içermese dahi yukarıda belirtilen şartları taşıyan bir ürünü belirtmek için geleneksel olarak kullanılan, günlük dilde yerleşmiş ve coğrafi bir yer adı içermeyen adlar da menşe adı veya mahreç işareti olabilir.

Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az 30 yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması ya da geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması şartlardan en az birini sağlaması hâlinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır.

Her ad tescil edilebilir mi?

Bu sorunun cevabı ‘’hayır edilemez’’ olacak. Çünkü ilgili kanunda ‘’Tescil edilmeyecek adlar’’ başlığı altında sayılan özelliklere sahip adlar tescil için uygun niteliğe sahip değildirler. Bu özellikler ise şunlardır:

a) Ürünlerin öz adı olmuş adlar

b) Ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek olan bitki tür ve çeşitleri, hayvan ırkları veya benzeri adlar

c) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı adlar.

ç) Belirtilen şartları taşıyan kişiler tarafından başvurusu yapılmış olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren veya kullanılmayan adlar.

d) Tescilli veya başvurusu yapılmış bir coğrafi işaret ile tamamen veya kısmen eş sesli olan ve tüketiciyi yanıltabilecek adlar.

Aşağıda sayılanlar ise ‘’geleneksel ürün’’ adı olarak tescil edilmez:

a) Yasanın 34 üncü maddesinde yer alan geleneksel ürün adına ilişkin şartları taşımayan adlar.

b) Ürünün genel özelliğini ifade eden adlar.

c) Ürünün niteliği konusunda halkı yanıltabilecek adlar.

ç) Kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı adlar.

d) Belirtilen şartları taşıyan kişiler tarafından başvurusu yapılmış olmasına rağmen kendi ülkesinde korunmayan, koruması sona eren veya kullanılmayan adlar.

Ülkemizdeki durum nasıldır?

Ülkemizin hali hazırda AB nezdinde 5 coğrafi işareti tescilli olup 16 başvurunun işlemleri de devam etmektedir. 

AB’de tescilli 5 adet coğrafi işaretli ürünler listesi şu şekildedir: 

Antep Baklavası, 

Aydın İnciri, 

Aydın Kestanesi, 

Malatya Kayısısı ve 

Milas Zeytinyağı. 

Milas Zeytinyağı, en son eklenen işaret olarak gerekli tescil işleminin ardından 5 inci coğrafi işaretimiz oldu. Tescil, 23.12.2020 tarihinde AB Resmi Gazetesi'nde yayımlanmıştır.

AB’de başvuru işlemleri devam eden coğrafi işaretlerimiz: Afyon Sucuğu, Afyon Pastırması, İnegöl Köfte, Aydın Kestanesi, Edremit Yeşil Çizik Zeytini, Bayramiç Beyazı, Kayseri Pastırması, Kayseri Sucuğu, Kayseri Mantısı, Antep Fıstığı, Antep Lahmacunu, Taşköprü Sarımsağı, Giresun Tombul Fındığı, Antakya Künefesi, Maraş Tarhanası, Maraş Çöreği, Çağlayanceriit Cevizi

Sizler de yapacağınız alışverişlerde bu işaretin varlığına dikkat ederek ‘’ne tüketmek üzere olduğunuzun’’ tespitini sağlamış olacaksınız.

Konu hakkında detaylı bilgiye Türk Patent ve Marka Kurumu resmi internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

Kaynak: https://www.ci.gov.tr/

Yorum Gönder

0 Yorumlar
Yorum Kuralları: 1. Saldırgan nitelikte ve hakaret içeren yorum yapmak yasaktır. 2. Yazım ve dil bilgisi kurallarına özen göstermenizi rica ediyoruz. 3. Belirtilen kurallara uygun yorumlar kısa süre içinde onaylanacaktır.

Below Post Ad