 |
| Mağazadan Peşin Alınan Ürünün İadesi yada Değişimi Mümkün Mü? |
Tüketim, insanoğlunun var olduğu ilk andan bugüne dek devam etmekte olan bir eylemdir. Geçen zaman ve gelişen teknoloji ile beraber tüketim eylemi ve tüketimin uzantısı olan alışveriş yöntemleri de çeşitli şekiller almıştır.
İnternetten alışveriş, sanal market, kapıda ödeme vb. gibi yeni ve çeşitli alışveriş yöntemleri ile birlikte tüketim alışkanlığı tüm hızıyla artarak devam etmektedir.
Her ne kadar tüketiciler arasında online alışveriş tercihi artarak devam etse de geleneksel yöntem olan mağazadan alışveriş (peşin satış) de önem ve ilgisini korumaktadır.
Tüketici hukuku alanında "tüketicinin (iade) cayma hakkı" önemli bir konu başlığını oluşturmaktadır. Bu kapsamda da mağazadan peşin alınan ürünün iadesi yada değişimi tüketici hakları alanında sıkça gündem olmaktadır.
Yazımızla mağazadan peşin satın alınan ürünler ile ilgili bilinmesi gereken aşağıdaki gibi bir takım soruları cevaplamak istiyoruz.
-Mağazadan alınan ürün iade edilir mi?
-Peşin alınan üründen vazgeçme hakkı var mı?
-Satın alınan ürünlerin iadesi ve cayma hakkı ilişkisi nasıldır?
Peşin Satışlarda Cayma Hakkı Var Mıdır?
6052 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda, internetten yapılan alışverişlerde tüketiciye herhangi bir gerekçe göstermeden 14 gün içinde cayma hakkı tanınmıştır.
Ancak tüketici tarafından mağazadan görerek, tercih edilerek peşin satışla alınan ürünlerle ilgili herhangi bir "cayma hakkı" düzenlemesi Kanunda yer almamıştır.
Bu nedenle şehir efsanesi olarak tüketiciler arasında yayılan "Kanuna göre “7 gün” veya “14 gün” gibi sürelerde satın alınan ürünü iade etme hakkı bulunmaktadır." gibi sözler gerçeği yansıtmamaktadır.
Kanuna göre mağazaların peşin satmış oldukları ürünleri herhangi bir ayıp olmaması durumunda yani sebepsiz yere iade almak ya da değişim yapmak gibi bir zorunlulukları bulunmamaktadır.
Mağazadan alınan ürün iade edilir mi?
Peşin satışlarda iade (cayma) hakkı olmaması genel kuralının bir takım istisnaları gündeme gelebilecektir.
Ürünün satılması sırasında, firma tüketiciye ürünün belli bir süre içinde iade alınabileceğini ya da değişim yapılabileceğini taahhüt ettiyse peşin satın alınan ürün için iade yada değişim hakkı söz konusu olabilecektir.
Mağaza reklamlarında satın alınan ürünler için koşulsuz iade ya da değişim hakkı tanındığı belirtildiyse yine peşin satın alınan ürün iade ve değişim hakkına sahip olacaktır.
Satın alınan ürünlerin iadesi ve cayma hakkı ilişkisi nasıldır?
Mağazadan görerek beğenerek satın alınan ürünlerde herhangi bir ayıp yoksa tüketiciye iade veya değişim hakkı tanınması tamamen firma tasarrufundadır. Bu nedenle firma takdirine göre iade veya değişim süresi belirlemektedir. Buna göre kimi firmalar aynı gün iade değişim mümkün derken kimi firmada daha uzun süreler verebilmektedir.
Yukarıdaki hususlar hariç mağazadan alınan ürünün iadesinin zorunlu olduğu konusunda 6052 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda bir hüküm bulunmamaktadır.
Mağazadan alınan üründe herhangi bir ayıp söz konusu ise, ayıplı mal kapsamında satın alınan ürün iade yada değişim yapılabilecektir.
Mağazadan Alınan Ürün İle İnternetten Alınan Ürün İçin Cayma Hakkı Neden Farklıdır?
Bilindiği üzere internetten satın alınan ürünler fiziki olarak görülmeden ve resim veya ürün açıklaması bilgileri paylaşılarak satın alınmaktadır.
İnternet üzerinden yapılmış olan alışverişlerde satın alınan ürün sipariş edilenden çok farklı bir biçimde tüketicilere teslim edilebilmektedir. Bu gibi durumlarda meydana gelebilecek tüketici mağduriyetlerinin önüne geçebilmek için Kanun tüketicilere herhangi bir şart ve gerekçe göstermeden 14 gün içerisinde ürünü iade etme hakkı tanımaktadır. Ancak mağazadan fiziki olarak ve peşin alınan ürünler için tüketicinin ürünü detaylı inceleyebileceği; inceleme sonrasında da satın alma kararı verdiği varsayılarak Kanun kapsamında mağazadan ürün satın alınan durumlarda cayma, iade veya değişim hakkı tanınmamaktadır.
Mağazadan Peşin Alınan Ürün İle Mağazadan Taksitle Alınan Ürün İçin Cayma Hakkı Neden Farklıdır?
Taksitli alışveriş, mağazadan ürünü görüp beğenerek satın alınan ürün için satıcıya belirli aralıklarla (genelde aydan aya) ödeme yapılan bir sözleşme türüdür.
Taksitle yapılan alışverişte cayma hakkı bulunmaktadır. Taksitli alışverişte cayma süresi 7 gündür.
Peki neden mağazadan taksitle alışveriş için cayma hakkı varken peşin alımda yoktur?
Toplumda taksitle alışveriş yapma nedeni genelde yüklü tutarlardaki ürünleri alabilme isteğidir.
Bu duruma örnek olarak, düğün çeyizi alışverişlerini gösterebiliriz. Mobilya, beyaz eşya gibi ürünlerin toplam tutarları çok yüksek olduğu için Kanun, tüketiciye cayma hakkı tanıyarak bu yüklü borcun altına girme konusunda son kez düşünme süresi vermektedir. Çünkü tüketicinin kira, fatura, genel giderler vb. gibi başka kalemlerde harcamaları da olabileceği için taksitli alışverişte verilen cayma hakkı ile tüketicinin borç batağına girmesi engellenmek istenmiştir.
Ancak peşin alımda, tüketici alışveriş bedelini tek seferde yaparak ''benim param var ve bu ürünü alabiliyorum" mesajı verdiği için cayma hakkı gibi bir mekanizma tanınmamıştır.
NOT: Kredi kartı ile yapılan taksitli alışverişler de ''peşin alım'' kapsamına girmektedir. Buradaki taksit tüketici ile banka arasında kurulmakta ve bir kredi kullanımına dayanmaktadır. Bu nedenle kredi kartı ile yapılan alışverişlerde yukarıda belirtildiği gibi iade (cayma) hakkı bulunmamaktadır.
