Koronavirüs nedeniyle mal ve hizmet piyasaları fiyatlarında meydana gelen haksız fiyat artışlarına ve bu artışlara karşı yapılanlara daha önce yayımladığımız ''Coronovirüs ve Haksız Fiyat Artışı'' yazımız ile dikkat çekmiştik.
Salgının ortaya çıkardığı olağanüstü durum döneminde meydana gelen haksız fiyat artışları kamuoyunda oldukça yoğun bir şekilde yer alarak çok sayıda şikâyete neden olmuştu.
İşte bu gibi olağan dışı durumlarda meydana gelecek haksız fiyat artışlarının denetimini ve değerlendirilmesini merkezi bir denetim mekanizması içine alma amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından 28.05.2020 tarihli Resmi Gazete’de ‘’Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’’ yayımlanarak Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu kurulmuştur.
 |
| Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu |
Şimdi gelin birlikte söz konusu Kurulu, tüketicileri ilgilendiren açılardan ele alalım.
Kurulun Amacı Nedir?
Kurulun genel amacı, olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından satışa sunulan ve kamunun beslenme, sağlıklı yaşama ve korunma gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında girdi ve diğer üretim maliyetlerindeki artış gibi haklı bir sebebe dayanmaksızın yapılan aşırı ve adil olmayan artışı denetim yoluyla tespit ederek buna yönelik idari işlemleri gerçekleştirmektir.
Kurulun Oluşumu Nasıldır?
Kurul bünyesinde 13 üye bulunmaktadır. Bu üyeler;
- Ticaret Bakanlığından ilgili 4 üye,
- Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığından birer üye,
- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir üye
- Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan bir üye,
- Tüketicileri temsilen bir üye,
- Perakende temsilcisi ve üretici temsilcisi olarak Perakende Sektör Meclisi ile Gıda Sektör Meclisinden birer üyeden meydana gelmektedir.
Kurulun Görev Ve Yetkileri Nelerdir?
Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
a) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik gerekli tedbirleri almak ve bunların uygulanmasını sağlamak.
b) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili denetim ve incelemeler yapmak veya yaptırmak. Bu denetim ve incelemelere ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunmasını almak veya alınmasını sağlamak.
c) Kanunda belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket ettiği tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında ilgili Kanun çerçevesinde idari para cezası kararı almak ve bu kararın uygulanmasını sağlamak.
ç) Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili ilke ve kuralları belirlemek.
d) Bakan tarafından fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kuruluna Şikâyet Başvurusu Nasıl Yapılır?
Şikâyet başvurusu dilekçeyle, şikâyet sistemi üzerinden veya diğer elektronik başvuru yöntemleri kullanılarak Bakanlığa ya da il müdürlüğüne yapılır.
Şikâyet başvurularında;
Şikâyetçinin gerçek kişi olması durumunda adı, soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası ile iletişim bilgilerine; tüzel kişi olması durumunda ise unvan ve iletişim bilgilerine,
Şikâyete konu üretici, tedarikçi veya perakende işletmeye ait tanıtıcı bilgiler ve iletişim bilgileri ile mal veya hizmete ilişkin bilgiler ile varsa belge, fotoğraf ve video görüntülerine yer verilir.
Savunma İsteme Usulü Nasıldır?
Resen veya şikâyet üzerine yapılan denetimlerde, Bakanlık, il müdürlüğü veya yetkili idare tarafından üretici, tedarikçi ve perakende işletmeye denetimin yapıldığı günden başlamak üzere 7 günden az olmamak kaydıyla savunma süresi verilir. Bu süre bir defaya mahsus 7 güne kadar uzatılabilir.
Savunmaya dayanak teşkil eden her türlü belge, üretici, tedarikçi ve perakende işletme tarafından savunma yazısına eklenir.
Düzenlemenin ilk halinde ''Verilen süreler içinde savunma yapılmaması durumu hariç olmak üzere, üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunması alınmadan Kurul tarafından idari para cezası kararı alınamaz ve uygulanamaz.'' şeklinde bir hüküm yer almaktaydı. Ancak yapılan değişiklikle artık Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu savunma almadan para cezası verebilecektir.
İnceleme Nasıl Yapılır?
Yukarıda belirtilen hususlara ve Kurul tarafından belirlenen ilke ve kurallara uygun olmayan başvurular Bakanlıkça veya il müdürlüğünce reddedilir ve bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilir.
Belirlenen ilke ve kurallara uygun olan başvurular il müdürlüğünce ön incelemeye alınır ve bu inceleme sonucunda düzenlenen rapor, rapora dayanak teşkil eden tutanak, şikayet edilen tarafın savunma yazısı ve diğer belgelerle birlikte sekretaryaya gönderilir.
Başvurudan veya başvuruya ilişkin Kurul kararı alınmadan önce yargı yoluna gidildiğinin tespiti halinde başvuru işlemden kaldırılır ve bu durum gerekçesiyle birlikte başvuru sahibine bildirilir.
Kurul, ihtiyaç duyulması halinde sektör ve/veya ürün özelinde alt çalışma komisyonları kurulmasına karar verebilir.
Görüşme ve Karar Aşaması Nasıl Gerçekleşir?
Görüşme ve oylama süreci Başkan tarafından yönetilir. Kurul, Başkanın çağrısı üzerine Başkan dâhil en az yedi üye ile toplanır. Bu nisabın toplantı süresince korunması gerekir. Görüşmeler tamamlandıktan sonra karar almayı gerektiren gündem maddeleri sırasıyla oylamaya sunulur. Her bir üyenin bir oy hakkı olup vekâleten veya çekimser oy kullanılamaz.
Kurul, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile karar alır. Oyların eşit olması halinde Başkanın oy kullandığı tarafın çoğunluğu sağladığı kabul edilir.
Ayrıca gerekli hallerde kurul üyeleri dışında kalan gerçek kişiler, kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel kişilerin temsilcileri bilgilerine başvurulmak üzere toplantılara davet edilebilir.
Alınan Kararların Uygulanması ve Açıklanması Nasıl Gerçekleşir?
Kurul kararları Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanır. Kurul kararları kamuoyunun bilgilendirilmesi ve aydınlatılması ile mal ve hizmet piyasasındaki tarafların ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla yine Bakanlıkça açıklanabilir.
Denetim ve Ceza Hükümleri
Bakanlık, Yönetmeliğin uygulanmasında oluşan tereddütleri gidermeye, ortaya çıkan sorunlar ve şikâyetlerle ilgili olarak üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerde denetim yapmaya, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi talep etmeye yetkilidir. Bakanlık bu yetkisini il müdürlükleri aracılığıyla da kullanabilir.
Yetkili idareler, Bakanlığın talebi üzerine üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları hakkında ön inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlidir. Bu kapsamda yapılan denetimin sonuçları Bakanlığa derhal bildirilir.
İdari para cezasının belirlenmesinde; işlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı gibi hususlar dikkate alınır.
İstisna Durumu
16/4/2020 tarihli ve 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 14 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 17/4/2020 tarihinden önce fahiş fiyat artışı uygulamaları hakkında Bakanlığa yapılan başvurular, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ikincil mevzuatı kapsamında Reklam Kurulu tarafından sonuçlandırılır.
Genel değerlendirme
Tüketiciler alışverişleri esnasında tespit ettikleri haksız fiyat artışlarını, belirlenen ilke ve usullere uygun şekilde Kurula bildirerek başvuru yapma hakkına sahip olmuştur. Kurul da gelen başvurulara yönelik olarak yaptığı inceleme ve değerlendirmeler sonucunda haksızlık olduğuna karar verdiği firma işlemleri için idari para cezası yaptırımı ile firmaları cezaya tabi tutmuş olacaktır. Bu sayede olağanüstü dönemlerde tüketicilere yönelik bu tür haksız nitelikteki girişimlerin meydana gelmesinin engellenmesi sağlanmaya çalışılacaktır.
Bilgi edinmek, bilinçli tüketim yapmak ve doyurucu yazılarımızdan daha çok tüketicinin faydalanmasını sağlamak için lütfen bizi takip etmeyi, yazılarımızı paylaşmayı ve destek olmayı unutmayın.
