 |
| Stokta Olmayan Ürünü Satmak Yasal Mı? |
Tüketicilerin canını sıkan en büyük sorun onların ''Bilgim olmadan siparişim iptal edilmiş. Neden? Siparişim iptal edildi ne yapmam gerekiyor? Siparişim neden iptal oldu?'' gibi sorular sormalarına neden olan internetten alınan ürünün gönderilmemesi yani siparişin satıcı tarafından bilgi verilmeden iptal edilmesi durumudur.
Satıcıların bu durumda dayandıkları ya da kendilerini savundukları en temel nokta ise ‘’ürünün stokta olmaması’’ gerekçesidir. Buna ilaveten stokta olmadığı söylenen ürün aynı satıcı tarafından birkaç gün sonra yüksek bedeller üzerinden tekrar satışa sunulmakta ve dürüstlük kuralına aykırılık sergilenmektedir.
Peki, bu mümkün mü? Yani satışa sunulan bir ürün stokta olmadığı için tüketiciye bilgi verilmeden iptal edilebilir mi? sorusunu tüketici hakları stokta olmayan ürünler düzenlemeleri açısından cevaplamaya çalışalım.
-Reklam-
Stokta Yok Ne Demek?
Perakende sektöründe belli bir süre boyunca satışı devam eden ürünün imalatının durması ya da ithalatının gerçekleşmemesi nedeniyle artık satışa konu olamayacağı ''ürün artık stokta yok'' anlamına gelmektedir.
Ürün Satılırken Stokta Olmak Zorunda Mıdır?
Satıcı tarafından bir ürünün sitede sergilenmesi o ürünün elinde bulunduğuna ve buna istinaden satışa sunduğuna bir işarettir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 6 ncı maddesinde ‘’Vitrinde, rafta, elektronik ortamda veya açıkça görülebilir herhangi bir yerde teşhir edilen malın, satılık olmadığı belirtilen bir ibareye yer verilmedikçe satışından kaçınılamaz.’’ düzenlemesine yer verilmiştir. Bu hükümden yola çıkarak ‘’stokta olmayan bir ürün için sergileme yapıldığında tüketicinin kolayca görebileceği şekilde ‘’Stokta Yok!’’ uyarısının bulunmasının gerekli olduğu’’ yorumunu rahatlıkla çıkarabilmekteyiz. Bu uyarı olmadan ürünün satışa sunulmuş olması ise satıcının tüketiciye yönelik yanıltıcı bir işlem içinde olduğuna işarettir. Tüketici o ürünün bulunduğuna güvenerek üzerine düşen ödeme yükümlülüğünü yerine getirmektedir.
Tüm bunlar uyarınca stokta olmayan ürünü satmak ayıplı niteliğe sahip bir firma işlemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Stokta Olmayan Ürünü Satmak Bir İmkânsızlık Hali Midir?
İmkânsızlık, kelime anlamı olarak bir durumun/işlemin gerçekleşebilme ihtimalinin bulunmaması anlamına gelmektedir. İnternet alışverişlerinin uygulamaya yönelik yasal altyapısını detaylarıyla düzenleyen Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde ‘’Sözleşmenin ifası ve teslimat’’ başlıklı 16 ncı maddenin 4 üncü fıkrasında ‘’Sipariş konusu mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkânsızlaştığı hallerde satıcı veya sağlayıcının bu durumu öğrendiği tarihten itibaren üç gün içinde tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmesi ve varsa teslimat masrafları da dâhil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri bildirim tarihinden itibaren en geç on dört gün içinde iade etmesi zorunludur. Malın stokta bulunmaması durumu, mal ediminin yerine getirilmesinin imkânsızlaşması olarak kabul edilmez.’’ hükmü yer almaktadır.
Belirtilen hükümde açıkça görülmektedir ki ürünün stokta olmaması hali, satıcı açısından ürün tesliminin imkânsızlaşması sayılmamaktadır. Bu nedenle satıcının ürün stokta yok gerekçesiyle siparişi iptal etmesi haksız nitelikte bir işlem özelliği taşımaktadır.
-Reklam-
Hangi Durumlarda İnternet Alışverişi İmkânsız Hale Gelir?
Buna ilaveten siparişin gerçekten imkânsız hale gelmesini örneklerle kısaca anlatalım. Kimi zaman sipariş edilen ürünün iptal edilmesi gerçek bir zorunluluktan kaynaklanmaktadır. Örneğin, satışa sunulan ürünün insan sağlığı üzerinde olumsuz bir etki bıraktığının yetkili makamlarca tespit edilmesi nedeniyle piyasadan toplatılması, ürün yurtdışından ithal edilen bir ürün grubunda ise o ürüne ülke yönetimince ambargo uygulanması halleri siparişin gerçek manada imkânsız hale gelmesine verilebilecek güzel örneklerdir. İçinde bulunduğumuz dönemde bu duruma en iyi örnek olarak ise koronavirüs salgınının bir yansıması olarak özellikle uzak doğu ülkelerinden ithal edilen ürünlerin Türkiye pazarına getirilmesinde yaşanan sorunları gösterebiliriz.
Sipariş Ürün Stokta Olmadığı İçin Tüketiciye Bilgi Verilmeden İptal Edilirse Hak Arama Açısından Neler Yapılabilir?
Artık biliyoruz ki sipariş edilen ürünün sadece stokta yok denerek tüketiciye bilgi verilmeden satıcı tarafından iptal edilmesi ve o ürünün yüksel bedel üzerinden yeniden satışa sunulması tüketici haklarına aykırı bir durumdur. Bu aykırı firma işlemine karşı etkili bir çözüm olarak satıcının siparişi iptal ederek yeniden satışa sürdüğü ürünü yeni fiyatıyla satın alarak, bir önceki siparişe ilişkin ispatlayıcı belgeleri ile birlikte bedele göre tüketici hakem heyeti ya da tüketici mahkemelerine başvuruda bulunarak her iki sipariş arasındaki farkın iadesi talebinde bulunabilirsiniz.
-Reklam-
Burada şu soruyu sorabilirsiniz. Ben neden yüksek fiyatlı ürünü alma durumunda kalıyorum? Neden ilk durumdaki siparişe uygun işlem yapılarak ürün bana teslim edilmiyor? Bu soruların cevabı olarak diyebiliriz ki ortada bir uyuşmazlığın var olması gerekmektedir. Bunun da en basit ispatı yukarıda bahsettiğimiz yöntem üzerinden sağlanabilecektir. Ayrıca bu konu hakkında İstanbul Anadolu 2. Tüketici Mahkemesinde görülen bir davada tüketici lehine verilen şu karar da bizlere ışık tutmaktadır.
Ayrıca belirtelim ki, ilk siparişi satıcı bilgileri de dahil olmak üzere ispatlamak büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle alakalı bilgi ve belgeleri elimizde bulundurmaya dikkat edelim.
Eğer ürünü GSM faturası üzerine aylık taksitler halinde aldıysanız haksız olarak tahsil edilen bedellerin iadesi için de ilgili mercilere başvuruda bulunabilirsiniz.
Satıcı Sipariş Edilen Ürünü Kaç Gün İçinde Teslim Etmelidir?
Yapılan her alışverişin mutlu son olan teslimat ile sonlanması beklenir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun da bu mutlu sonun gerçekleşmesi için satıcılara bir takım yükümlülükler yüklemiştir. Kanun’un 48 inci maddesinin 3 üncü fıkrasına göre satıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen özel bir süre var ise bu süre içinde edimini (yani ürün teslimini) yerine getirmekle yükümlüdür. Ürün satışlarında bu süre her hâlükârda 30 günü geçemeyecektir. Belirlenen ya da belirtilen süre içinde satıcının edimini yerine getirmemesi durumunda ise tüketiciye de sözleşmeyi feshetme hakkı tanınmıştır.
Stokta Olmayan Ürün Satışı Cezası Ne Kadardır?
Stokta olmayan ürün satışı cezası, 6502 sayılı Kanunda belirtilmiştir. Ticaret Bakanlığının 26/12/2020 tarihli ve 31346 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliği ile 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 77 nci maddesinde düzenlenmiştir. Stok cezası için belirtilen idari para cezası aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için 452 TL'dir.
Stokta olmayan ürün satışı cezası 2022 yılında 615 TL olarak belirlenmiştir.
