Kargo Hizmeti ve Tüketici Hakları

Kargo Taşımacılığı

Günümüzde insanların ihtiyaç duydukları ürünlerin teminini özellikle internet alışveriş siteleri üzerinden sağlamaya yönelik gösterdiği ilgi artışı, bu artışa paralel ve doğrusal olarak da kargo taşımacılığı sektörünün daha da hareketli bir konuma gelmesine neden olmuştur. Koronavirüs salgını da kargo taşımacılığı sektörünün yoğunluğunun artmasına yol açmıştır.

Sanal dünya alışverişlerine ait ürün teslimatları haricinde ayrıca insanların doğrudan birbirlerine kargo gönderimleri de olağan bir şekilde devam etmektedir. İster alışveriş ister doğrudan bireyler arasında kargo gönderimi olsun, her türlü gönderimden tüketicilerin tek beklentisi, gönderinin zamanında ve sağlam bir şekilde alıcıya iletilmesi, teslim edilmesidir.

-Reklam-

 

Kargo taşıma hizmetleri ile ilgili olan tüketici şikâyetlerine internet sayfalarında şöyle bir bakacak olursak kargoların çok geç teslim edildiği, taşıma esnasında kayba uğradığı ya da hasarlı bir şekilde iletildiği başı çeken şikâyet konuları olarak göze çarpmaktadır.

İnternet kullanıcıları tarafından ''Teslim edilmeyen kargo tüketici hakları, kargo şirketini mahkemeye verme, gelmeyen kargo tüketici hakları, kayıp kargo tüketici hakem heyeti, kargo gelmedi nereye şikayet edebilirim, tüketici hakları kargo gecikmesi'' başlıklarında aramalar yapılarak yaşanılan sorunlara çözüm bulma amacı güdülmektedir.

Peki, önemi günden güne artan ve COVİD-19 salgını nedeniyle evlerimizden çıkmayıp ihtiyaçlarımızın ayağımıza kadar gelmesini sağlaması gereken kargo hizmetlerinin tüketicileri mağdur etmesi durumunda sahip olduğumuz haklar nelerdir? sorusu ilk olarak akıllara geliyor. Ancak bu konuya girmeden önce kargo taşımacılığının yasal mevzuat zemininde genel hatları üzerinde durmak istiyoruz.

1.Kargo İşletmeciliğinin Genel Kuralı Nedir?

Kargo işletmeciliği, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu dayanak alarak hazırlanan ‘’Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde’’ tüm teknik ayrıntılarıyla düzenlenmiştir. Fakat bu teknik ayrıntılara yazımızın odak noktası dışında kalmaları sebebiyle değinmeden yazı amacına uygun olarak biz tüketiciler için önem arz eden hususlar üzerine eğilerek devam ediyoruz.

Bahsi geçen Yönetmelikte dikkatimizi  çeken ilk husus ‘’kargo hizmetinin ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en aza indirilecek, fert, toplum ve çevre sağlığı ile bunların güvenliğini olumsuz yönde etkilemeyecek ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest rekabet ortamında gerçekleştirilmesinin’’ genel kural olarak düzenlenmiş olduğudur. Bu genel kuralın uygulamaya yansıması ise tartışmalıdır.

Kargo taşımacılığı hizmeti verecek firmaların Ulaştırma Bakanlığından bu hizmet alanında gerekli yeterlilikleri sağlayarak yetki belgesi almaları şart koşulmuştur. Bu nedenle biz tüketiciler tarafından gönderim yapılmadan önce söz konusu firmanın bu belgeye sahip olup olmadığına dikkat edilmesi hizmet kalitesi açısından önem arz etmektedir.

-Reklam-

 

2.Kargo Firmalarının Yükümlülükleri Nelerdir?

Yönetmelikte kargo hizmeti veren firmalara bir takım yükümlülükler getirilmiştir. Bu yükümlülüklerin varlığının biz tüketicilerin elini güçlendirecek ciddi dayanaklar olduğunu ve bilinmesinin yararımıza olacağını düşünüyoruz.

Tüketicileri yakından ilgilendirilen söz konusu yükümlülükleri şöyle sıralamak mümkündür: Kargo firmaları;

• Kapsamlarına giren hizmetleri, hizmetin ifasını imkânsız kılan yasal mücbir sebepler dışında yapmaktan kaçınamazlar.
• Hizmetlerden ayırım yapmaksızın herkesin yararlanmasını ve hizmetin sürekliliğini sağlamak; yapılan taşıma sözleşmelerine uygun olarak eşya ve kargoyu güvenli bir şekilde taahhüt ettiği yere kadar götürmekle yükümlüdürler. Aksi halde idari para cezası ile karşı karşıya kalabileceklerdir. 
• Yurtiçi kargo taşımalarında ‘’taşıma irsaliyesi’’ düzenlemek zorundadır.
• Taşımasını üstlendikleri eşyalara ait, gönderici ve alıcılara ilişkin; kimlik numarası ile adresini, herhangi anlaşmazlığa mahal vermeden gönderinin yollanabilmesini ve alıcının kolaylıkla bulunabilmesini sağlamaya yarayacak bilgileri tam ve doğru olarak kaydetmekle yükümlüdürler.
• Kargo firmaları eşya taşımalarında teslim alma noktası ile teslim etme noktası arasında makul bir taşıma ve teslimat süresi taahhüdünde bulunmak ve taahhüt ettikleri süre içinde eşyayı yerine ve alıcısına ulaştırmakla yükümlüdürler. Firmaların taşıma süre taahhütlerine internet siteleri ya da mobil uygulamaları üzerinden erişmek mümkündür. Bu platformlarda taahhüt edilen sürelere uyulmaması halinde bu yükümlülüğe aykırı şekilde hizmet verdikleri tespit edilebilecektir.
• Yetki belgesi sahipleri hizmetten yararlananlara kusursuz hizmet vermek zorundadırlar. Kusursuz hizmet, hizmetten yararlananların hakkıdır. 
• Kargoları, teslim aldıkları andan teslim edinceye kadar, kargonun tamamen veya kısmen kaybından, zayiinden, hasara uğramasından, çalınmasından, güvenliğini sağlamaktan, teslim aldıkları şeklini muhafaza etmekten, korunması ve taşınmasından sorumludurlar. Bu yükümlülüğe aykırı hallerde görenin tazmin hakkı saklı tutulmuştur.
• Taşınan kargonun hasara uğraması halinde; alıcıya  ayrıntılı bilgi verir ve istenirse alıcı haricindeki bir tanığın katılımıyla oluşturulacak kurul huzurunda kargo açılarak hasarın kapsamı kendisine gösterilir ve bu durum bir tutanakla tespit edilir.
• Gönderilere ait bilgilerin gizliliği ve güvenliğine ilişkin; gönderilerle ilgili her türlü bilgiyi açığa vurmaları, gönderileri açmaları, içlerinde ne olduğunu araştırmaları, üçüncü kişilere bilgi vermeleri veya herhangi birinin bunları yapmasına neden olmaları ile gönderileri zapt veya yok etmeleri yasaktır.
• Ücret tarifesine tabidirler. Bakanlık tarafından görülen ücret tarifeleri ile onaylanan zaman tarifelerine uymak zorundadırlar. Aksi halde idari para cezası ile karşı karşıya kalabileceklerdir.

3.Kargolar Kaç Gün İçinde Teslim Edilmelidir?

Taşıyıcı kargo firmaları teslim aldıkları kargoyu/gönderiyi, teslim aldıkları günden itibaren, 

• il içi taşımalarda en geç 2 gün, 
• yurtiçi taşımalarda en geç 3 gün, 
• uluslararası taşımalarda ise en geç 15 gün 

içinde taşımak ve bu süreler içinde teslimat şekline uygun olarak alıcısına ulaştırmakla yükümlüdürler.

Bu bölüme kadar kargo hizmeti veren firmaların yükümlülükleri üzerinde durduk. Şimdi ise biz tüketicilerin sorumluluğu ile yazımızın odak noktası olan tüketicilerin sahip olduğu haklardan bahsetmek istiyoruz.

-Reklam-

 

4.Gönderenin (Tüketicilerin) Sorumluluğu

Firmanın yükümlülükleri olduğu kadar gönderenin yani biz tüketicilerinde sorumluluğu bulunmaktadır. Tüketiciler gönderilerini, ilgili kanunlara ve diğer mevzuata uygun bir şekilde taşımayı yapacak kargo firmasına teslim etmek ve gerekli bilgileri tam ve doğru olarak bildirme sorumluluğuna sahiptir. Kargo firması, gönderenin bildirmek zorunda olduğu bilgileri vermemesi halinde taşımayı yapmaz. Ancak bu eksikliğe rağmen taşımayı yaparsa, sorumluluk firmaya ait olacaktır.

5.Kargo Hizmetinden Yararlananların (Tüketicilerin) Hakları

Firmaların bu Yönetmelik kapsamında verdikleri hizmetlerden yararlananların (tüketicilerin), 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerinden doğan hakları saklı tutulmuştur. Söz konusu Kanun’da yer verilen ‘’tüketici işlemi’’ tanımında taşıma sözleşmelerine de açıkça yer verilmiştir. Taşıma hizmetinin firmadan kaynaklı neden ya da nedenlerle ayıplı olarak icra edilmesi durumunda ‘’6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’’un ‘’Ayıplı Hizmet’’ başlıklı maddelerine istinaden tüketicilerin hak talep etmesinin yolunun açık olduğu görülmektedir. Bu kapsamda ayıplı şekilde gerçekleştirilen kargo hizmeti sonucunda tüketicilerin;

• Hizmetin yeniden görülmesi,
• Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı,
• Ayıp oranında bedelden indirim veya
• Sözleşmeden dönme

seçimlik haklarına sahip olduğu belirtilmiştir.

Sağlayıcı, tüketicinin tercih ettiği talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar sağlayıcı tarafından karşılanır. Tüketici, bu seçimlik haklarından biri ile birlikte Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Tanınan seçimlik hakları kargo taşıma hizmetine uyarlayınca tüketiciler, taşıma esnasında zarar gören ürünün bedelini ya da bu ürünün mümkünse onarım bedelini kargo firmasından yasal olarak talep edebilir. Ayrıca taşıma için bir bedel ödenmiş ise bu bedelin iadesi de yine seçimlik hak kapsamında firmadan talep edilebilir. Firma, tüketicinin tercih ettiği talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Seçimlik hakların kullanımından sonuç alınamaması durumunda ise uyuşmazlık bedeline göre Tüketici Hakem Heyeti ya da Tüketici Mahkemesine başvuru yapılarak mağduriyetin giderilmesinin yolu açıktır.

Hasarlı gelen ya da içerik olarak hasar alması muhtemel gönderiler için tüketicilerin kargo görevlisinden tutanak tutulmasını talep etme hakları bulunmaktadır.

Ayrıca Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından aykırılıkların varlığı ve tespit edilmesi hallerinde kargo firmalarına kanun ve yönetmelikte öngörülen idari para cezaları, uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi idarî müeyyideler uygulanabilecektir. Birden fazla kabahatin bir arada işlenmesi halinde dahi her kabahat için ayrı ayrı idari para cezası uygulanacağı belirtilerek elektronik ortamda tespit edilecek kabahat ve ihlaller için denetimle görevli Bakanlık personelinin gıyaben işlem tesis edeceği de düzenlenmiştir.

Yazımızın sıkça sorun yaratan konulardan biri olan kargo taşımacılığında yaşadığınız ya da yaşanması muhtemel mağduriyetlerde atacağınız adımları belirlemenize destek olmasını umut ediyoruz.

Not: Konu bütünlüğünü sağlama açısından sitemizde bulunan ''Kaybolan Kargo İçin Ne Yapabilirim?'' ve ''Kayıp Kargo İçin Nasıl Tazmin Talebinde Bulunulur?'' başlıklı yazılarımıza da göz atmanızı tavsiye ediyoruz.